Jadwiga z Modrzewiowej doliny, cz.7 - "Schyłek"

  

    Jadwiga nie mogła już więcej mieć dzieci. A zresztą, nawet nie chciałaby mieć. Wszystko wydało jej się wtedy bez sensu…Życie toczyło się wokół po dawnemu, a ona nie potrafiła się przymusić do jakiegoś żywszego zainteresowania nim. Większość spraw w gospodarce była na głowie Walusia i starszych dzieci…A w ich gospodarstwie bardzo źle siedziało, bo przez jej chorobę Waluś wszystko zaniedbał. Tytoniu nie posadził. Zapożyczył się, żeby na lekarstwa dla Jadwisi było. I wciąż był przy niej. Doglądał. Jak o małe dziecko się troszczył. A i tak niewiele jej to wszystko pomagało. Jakaś taka bez życia była, chociaż starała się, jak tylko umiała. Coś tam robić próbowała, ale wciąż się zamyślała, w dal zapatrzała, czegoś tam wzrokiem próżno szukając.

   Lato minęło i jesienią trzeba było za wszelką cenę ratować jakoś ich gospodarstwo, żeby z torbami nie poszli. I wtedy pomógł im mąż Eweliny. Odnalazł w Ameryce kuzyna Walusia i poprzez niego załatwił dla męża Jadwigi zaproszenie. Zimą Walenty wyjechał za ocean do pracy…

    Po trzech miesiącach dostała od niego list:

„Kochana Jadziu – pisał Waluś – nieźle mi się tu wiedzie, ale tęsknię za Wami bardzo. Dostałem pracę na budowie i większość pieniędzy staram się oszczędzać, ale życie jest tu drogie a nie mogę wciąż siedzieć na karku kuzynowi. Mogę tu wynająć małe mieszkanko. Dałbym radę je opłacać i jeszcze odłożyć sporą sumkę na powrót do Polski. Bardzo bym chciał, byś tu do mnie przyjechała, bo ckni mi się tu bez Ciebie a wieczorami ciągnie, żeby piwo z chłopami pić. Samotne są tutaj chłopy i głupoty im tylko do głowy przychodzą. Jakbyś przyjechała, to byś mnie przypilnowała i nigdzie bym się nie włóczył. Pracę dla Ciebie by się załatwiło od ręki. Tu potrzebują takich robotnych, uczciwych kobiet do pomocy w domu. Strasznie dużo wszędzie jest bogatych bab, którym się w głowach poprzewracało i nie chce im się w domu sprzątać i dzieciakami zajmować. Jakbyś przyjechała, to byśmy oboje popracowali i po roku najpóźniej do Polski wrócili.

Przed wyjazdem rozmawiałem z Eweliną o tym, że jakby się tutaj coś i dla Ciebie znalazło, to ona na ten czas przeniesie się do nas na wieś i dziećmi się zajmie. Krowę sprzedaj, to będziesz mieć na bilet do Ameryki. Załatwiaj wszystko, co trzeba, bo żyć mi tu bez Ciebie gorzko i żałko. Tutaj inny, obcy świat. Kolorowy, ale pusty jakiś. Nie umiem Ci tego wytłumaczyć. Zobaczysz to wszystko na własne oczy, to zrozumiesz.

 Jadziuńku ukochana! Jak najszybciej do mnie przyjeżdżaj. Kuzyn już Ci zaproszenie szykuje. Wyglądaj listonosza na dniach.

Miłuję Cię z całej duszy!

Twój Walenty"

   I jak Walenty chciał, tak się stało. Już na wiosnę Jadzia płynęła ogromnym statkiem na sam koniec świata. Niezwykłe to było dla niej wielce przeżycie, gdyż do tej pory nigdy się dalej nie ruszała niż do miasta wojewódzkiego, w którym mieszkały jej siostry i rodzina męża.  Oszołomiona rozglądała się wokół, nie mogąc pojąć ogromu tej przestrzeni i tłumu ludzi, swoimi sprawami zaaferowanych, gadatliwych, emocji pełnych. A ludzi tych było wokół całe mrowie, zarówno bogatych, jak i biednych. A prawie wszyscy tak samo przejęci i przerażeni tym, co ich za morzami czekało. Czy jest tam dla nich nowe życie, nowa nadzieja?

   Jadwigę na tę podróż pomogła spakować Ewelina, bardziej w świecie bywała i na nowoczesności się znająca. Miała teraz w walizce wszystko, co jej mogło być w każdą porę roku potrzebne a ponadto weki ze studzieliną – ulubioną galaretą Walusia, słoik smalcu ze skwarkami własnej roboty oraz butelkę soku malinowego. Płaszcz razem nowy z bratową w mieście kupiły i dzięki temu teraz ciepło jej było na tym rozhulanym wiatrami okręcie. Głowę ciepłą chustką otuliła a jasny warkocz w kok spięła. Wprawdzie Ewelina radziła jej, by włosy ściąć, bo tak by było wygodniej, ale Jadzia pamiętała, jak bardzo Waluś jej długie włosy lubił, jak gładził je zawsze i z lubością przeczesywał, gdy były świeżo umyte i rumiankami pachnące…

   Mąż czekał na nią w porcie i od razu wypatrzył jej wysoką postać pośród innych kobiet. Rzucili się sobie w objęcia, stęsknieni bardzo i tak niezwykle sobie bliscy. A wokół świat był dziwny, hałaśliwy, językami obcymi gadający, światłami aut i reklam na budynkach migający, straszny i pociągający zarazem. Musieli jeszcze stamtąd odbyć kolejną, długą podróż do Chicago, miasta, które miało stać się ich domem na kilkanaście najbliższych miesięcy.

   Zamieszkali w ubogiej klitce, wynajętej u jakiejś wścibskiej Polki w polskiej dzielnicy,  Polish Village -  Jackowem przez Polaków tutejszych zwanej. Mieli tam jeden pokoik i małą kuchenkę. Dla nich dwojga w sam raz. Waluś zaraz po wejściu pochwalił się przed żoną używaną lodówką i tosterem, które to sprzęty zakupił niedawno z pierwszej, sowitszej niż dotąd wypłaty. Jadwiga ledwo spojrzała na to wszystko. Uśmiechnęła się niewyraźnie i przepraszając męża, umęczona po podróży prawie natychmiast padła na skrzypiące, niezbyt szerokie łóżko, stojące w roku pokoju i spała jak zabita aż do rana…

   Kilka dni potem poszła do załatwionej dla niej przez kuzyna Walusia pracy. Miała sprzątać i gotować u pewnej bogatej Żydówki, która na szczęście dla Jadwigi, pochodziła z Polski i dość dobrze jeszcze ojczystym językiem się posługiwała, kalecząc go tylko czasami naleciałościami angielskiego i jidysz.

Dobrze się tam Jadzi pracowało, bo jej pracodawczyni nie krytykowała niczego, co kobieta ugotowała. Wszystko, co przyrządziła smakowało mieszkającej tam rodzinie i nie raz słyszała pochwały pod swoim adresem a pan domu, w uznaniu dla jej pierogów ruskich i kopytek wrzucał jej zawsze do fartuszka po parę dolarów.

W niedziele zawsze miała wolne i wówczas razem z Walentym chodziła do kościoła Świętej Trójcy, w którym odprawiane były msze w języku polskim. Potem spacerowali po mieście i oglądali wystawy polskich sklepów, ze wzruszeniem czytając nazwy na opakowaniach wystawionych tam artykułów spożywczych: „śledź po Gdańsku”, „ogórki kiszone”, „kiełbasa swojska”, ”musztarda stołowa” „budyń waniliowy”…

   Po niespełna roku pracy Jadwigę spotkały w tym polsko – żydowskim domu dwie, bardzo nieprzyjemne rzeczy, które w efekcie doprowadziły do tego, iż musiała odejść stamtąd…. Jednego dnia jej pracodawczyni, nosząca piękne, starobiblijne imię Sara -  kazała Jadwidze posmarować się od stóp do głów samoopalaczem, gdyż kupiła sobie właśnie bikini w jaskrawym, kanarkowym kolorze i zamierzała nazajutrz paradować w nim na plaży nad jeziorem Michigan. Jadzia zdumiała się tą propozycją, gdyż jej pani była przy kości i miała już swoje lata – na pewno była ze dwadzieścia lat starsza od niej – a mimo to bez żadnych oporów rozebrała się do rosołu i stanęła przed Jadwigą, jak ją pan Bóg stworzył. Młoda kobieta posłusznie, acz niechętnie,  spełniła jej prośbę. Żachnęła się dopiero w chwili, gdy bezwstydna Sara położyła się na sofie, rozkładając nogi szeroko i z dziwacznym, półprzytomnym uśmiechem żądając, by Jadzia posmarowała ją także tam, gdzie była tak łysa, jak nowo narodzone dziecię!

   Tego już było Jadzi za wiele i stanowczo odmówiła, mówiąc, że to wstyd, że jej nie przystoi tam pani dotykać, niech ją lepiej mąż wysmaruje. Starsza pani zdenerwowała się bardzo i okrywając się różową kapą wybiegła z pokoju, klnąc pod nosem. A na drugi dzień oskarżyła Jadwigę o kradzież swej ulubionej, złotej bransoletki.

   Na nic zdały się tłumaczenia, oburzonej do żywego, niesłusznie oskarżonej o to Jadzi. Na nic zdały się apele o uczciwość i dobroć serca Sary. Tamta nie chciała o niczym słyszeć i krzyczała, że nie zamierza dłużej trzymać pod swym dachem złodziejki, głupiego kocmołucha, tępej, do niczego nie nadającej się Polki. W obecności męża i dzieci kazała przetrząsnąć Jadzi każdy kąt w domu a potem wezwała policję i przeszukano nawet skromne mieszkanko Jadzi i Walusia. Oczywiście niczego nie znaleziono, gdyż Jadzia była czysta i uczciwa jak złoto. Natomiast po kilku dniach bransoletka, jak gdyby nigdy nic znalazła się w koszu na brudną bieliznę, w kłębie ciśniętych byle jak kolorowych halek Sary. Pracodawczyni wycofała oczywiście swoje oskarżenie i policja dała spokój Jadwidze, ale mimo przeprosin pani domu, dotknięta i upokorzona Jadzia za nic nie chciała wrócić do roboty w tamtym miejscu.

   Podejmowała jeszcze kilka razy jakieś dorywcze prace w bogatych, polskich domach. Ale nie były to dobrze płatne zajęcia i nie udało się znaleźć nic na stałe. Także na budowie u Walusia trwał zastój. I siedzieli od dwóch tygodni w Chicago nie pracując już nigdzie, chodząc całe dnie nabrzeżem jeziora i tęskniąc za Polską, za domem.

   Wreszcie podjęli decyzję o powrocie. Pieniędzy udało im się zaoszczędzić sporo, bo żyli tu nad wyraz skromnie, obywając się byle czym i każdego centa odkładając do wspólnej kiesy.

   Dzięki tym pieniądzom udało im się dokupić kilka hektarów pola, obsiać go rzepakiem i tytoniem, zatrudnić do pomocy paru chłopaków ze wsi i polepszyć na tyle swój byt, że w dwa lata postawili nawet porządny, murowany dom…

   Dzieci wyrosły, szkoły pokończyły. Rozalka za mąż wyszła za właściciela tartaku z pobliskiego miasteczka. Jagódka, tak jak marzyła niegdyś jej matka, została krawcową i w mieście miała nawet swój zakład, który całkiem nieźle prosperował. Urodziła zdrową, śliczną córeczkę i dała jej imię po matce – Jadwiga. Nie miała jednak szczęścia w życiu prywatnym, bo mąż jej alkoholikiem okropnym był koleżków spod budki z piwem do domu co dzień sprowadzał, wszystkie pieniądze przepijając, za nic mając to, że jego żona pracuje ciężko na ich trzyosobową rodzinę. Po paru więc latach takiej męki Jagoda rozstała się z mężem i sama zajęła się wychowywaniem córki oraz zapewnieniem im jakiegoś spokojnego, dostatniego bytu.

   Zosia dostała się na Akademię Sztuk Pięknych w Krakowie i po kilku latach wyjechała do Stanów, gdzie zaproponowano tej uzdolnionej dziewczynie wystawę jej malarstwa. Tam poznała jakiegoś sympatycznego Amerykanina i została jego żoną. Dom w Nowym Jorku kupili i na stałe tam zamieszkali.

   A Jędruś? Jędruś poza pracą w gospodarstwie miał jedną wielką pasję – motory!

Pierwszy, używany motor kupił sobie, będąc jeszcze nastolatkiem za pieniądze zarobione na plantacji truskawek sąsiada. Potem, już będąc zupełnie dorosłym, wyjechał na kilka miesięcy do pracy we Francji i wróciwszy natychmiast wypatrzył na giełdzie samochodowej wspaniałego Harleya Davidsona. Nikt w okolicy nie miał takiego cudeńka i dziewczyny oczy sobie za Jędrkiem wypatrzały! Jednego dnia wracał wieczorem z miasta, z odwiedzin u Jagody, której zawiózł od mamy trochę weków i świeżych jaj. Kilka kilometrów przed zjazdem do wsi, zza zakrętu wyłoniła się nagle ogromna ciężarówka…

   Znowu żałoba zapanowała w Modrzewiowej dolinie. Tym razem Walenty załamał się zupełnie śmiercią jedynego syna a Jadwiga, chociaż równie cierpiąca, odnalazła w sobie dość siły, by wspierać Walusia i codziennie mu jakieś roboty wynajdywać, by miał czym myśli zająć. Jednak Waluś zmarkotniały, milczący i do niczego już serca nie mający nie umiał niczym zająć rąk na dłużej. Coś tam jeszcze robił na polu, coś dłubał w drewutni. Głównie jednak papierosy podłej marki ćmił i na ławie przed domem siedział. Jednego wieczora bardzo go coś w boku zagniotło. Gorączki wysokiej dostał i bełkotać coś zaczął aż Jadzia przelęknięta czym prędzej pogotowie wezwała, nie wiedząc co właściwie mężowi dolega. Lekarka zbadała go na miejscu, orzekając, że to pewnie zapalenie trzustki i żeby się Jadwiga nie martwiła, bo to się przeważnie daje łatwo wyleczyć.

   Na drugi dzień z samego rana Jadzia wybrała się do miasta, do szpitala z rzeczami dla męża, bo poprzedniego dnia w nerwach i roztrzęsieniu niczego w szafie znaleźć nie mogła. Na sali, gdzie miał ponoć leżeć zastała puste łóżko. Z sercem przepełnionym ogromem złych przeczuć pobiegła do ordynatora i dowiedziała się, że w nocy Waluś umarł nagle podczas operacji…

I to tyle…Tylko tyle…

   Jadwiga, pięćdziesięciosześcioletnia wdowa, została sama w wielkim, murowanym domu z ogrodem i starym sadem jabłoniowym. Wokół szumiał, jak gdyby nigdy nic, wspaniały, modrzewiowy las a kormorany zataczały koła nad rozlewiskiem, bo znowu zaczynał się czas ich gniazdowania…

 … Jadwiga ma dzisiaj siedemdziesiąt cztery lata. Choruje poważnie na serce i zakrzepowe zapalenie żył. Żyje samotnie ze skromnej renty. W gospodarstwie pomagają jej Rozalka i Jagoda, które często do niej z miasta przyjeżdżają, a jak matka źle się czuje, zabierają ją do siebie.

   Latem Jadzia bardzo lubi siadywać wieczorami na ławie przed domem i wspominać dawne, dobre czasy, wsłuchiwać się w wiatr, który przynosi jej z daleka śmiechy i przekomarzania jej dzieci, szepty rozkochanego w niej Walusia a nawet pokasływania starej Rozalii…Niekiedy siedząc tak, śpiewa cichym, starczym głosem te same piosenki, które niegdyś nuciła jej matka…

   Moi drodzy czytelnicy! To już koniec tej opowieści. Większość opisanych przeze mnie wydarzeń miała miejsce naprawdę w życiu dwóch znanych mi, starszych kobiet, mieszkających w pobliskiej wsi. Połączyłam te fakty w dolę-niedolę jednej, prostej, dobrej kobiety – Jadwigi z Modrzewiowej doliny. Ale uważam, że życie każdej z tych dwóch kobiet zasługuje na osobną, długą historię…