Jadwiga z Modrzewiowej doliny, cz.5 - "Nowe nadzieje i smutki"

  

    Po kilku latach tłustych w gospodarstwie Jadwigi i Walentego nastały lata chude. Pogoda była kapryśna, niesprzyjająca uprawom, dokuczliwa dla pól i sadów. Pszenica wyrosła marna, owies, żyto i hreczka tak samo a ziarna wysypywały się z kłosów, pomimo tego, iż jeszcze nie były w pełni dojrzałe. Od nieustających, jesiennych ulew i wczesnych przymrozków ziemniaki i buraki zmarniały. Bieda zaczęła rodzinie coraz bardziej zaglądać w oczy. Trzeba więc było coś sprzedać i pomyśleć o jakimś zarobku, bo to przecież dzieci rosły, do szkoły chodziły a więc potrzebowały nowego przyodziewku, książek, zeszytów i mnóstwa tych drobiazgów, bez których obyć się nie mogły.. 

   Jadwiga dużą wagę przywiązywała do dobrego wychowania dzieci i do rozwijania ich pasji. A każde z nich lubiło co innego. Zosia z zapałem rysowała i malowała. Oboje rodzice, niezmiernie z córki dumni wybrali się nawet kiedyś do prawdziwego sklepu plastycznego w mieście i kupili bloki z białym, twardym papierem, dobre pędzle, ołówki oraz farby. Jadzia, która od czasu, gdy kiedyś teściowa spaliła zeszyt pełen jej nieśmiałych, ołówkowych szkiców, nigdy więcej już się rysowaniem nie zajmowała. Ani czasu na to nie już było, ani też szczególnej ochoty. Jednak teraz to w córce widziała jakby samą siebie i starała się wspomagać ją w rozwijaniu jej artystycznych zainteresowań. W prezencie urodzinowym dała jej gruby album z reprodukcjami malarstwa największych polskich artystów i z dumą obserwowała, jak Zosia usiłuje czasami kopiować coś z tych dzieł.

   Jagódka przejawiała zdolności krawieckie. Gromadziła przeróżne szmatki i gałganki i szyła z nich pracowicie sukienki dla swoich lalek. Nawet lalki próbowała własne robić, wypychając trocinami uszyte wcześniej przez siebie korpusy i główki. Potem z ogromną cierpliwością haftowała kolorowymi nićmi szczegóły fizjonomii swoich gałgankowych zabawek. Jadzia marzyła, aby za parę lat Jagódka mogła uczęszczać do szkoły krawieckiej w mieście a Zosia do technikum plastycznego. A szkoły takie mieściły się w pobliżu domu jednej z jej sióstr. W razie czego, nie trzeba więc będzie płacić za stancję i ulokuje się dzieci u rodziny.

   Natomiast Jędruś chodził wszędzie za ojcem i wszystkiemu się pilnie przypatrywał, naśladując tatkę w każdej robocie. Poza tym to Jędruś pierwszy zawsze wiedział, kiedy ich klacz źrebić się miała. To on cierpliwie nasadzał kwoki na jajka. To on zauważał, że jakiś skobelek czy zawias się urywa i prędko brał się sam za naprawę.

Dużo pociechy mieli z niego rodzice. Dlatego też wymarzyli sobie, że to właśnie Jędruś przejmie kiedyś po nich gospodarkę a córki wyjadą do miasta i tam skończą szkoły, co da im lepszy start w przyszłość i pozwoli na ciekawsze, spokojniejsze i dostatniejsze, niż ich własne życie.

  Waluś postanowił wziąć się za uprawę tytoniu. Ktoś mu opowiadał, jakie wielkie zyski można mieć z hektarowego poletka. Jesienią dokładnie wybronował ziemię a potem dzień w dzień nawoził ją obornikiem i wyrównywał. Wiosną mieli sadzić delikatne sadzonki tytoniu i żeby zakupić dobrą jego odmianę Walenty jeździł aż pod Kraków. Ale mocno wierzył w powodzenie tego przedsięwzięcia i Jadwiga wspierała męża w jego postanowieniach, pomagając mu jak tylko umiała. Sama dla siebie niewiele potrzebowała. Pragnęła tylko spokoju, szczęścia i jakiegoś pewnego bytu dla swoich dzieci… Wiedziała jednak, że realizacja tych marzeń pociągnie za sobą sporo wydatków. Także leczenie babki kosztowało coraz więcej a Waluś za punkt honoru wziął sobie pomaganie w tym siostrze.

   Zdrowie Rozalii było już tak fatalne, że nie było sensu trzymać dłużej staruszki w szpitalu. Zrobili tam dla niej już wszystko, co się dało. Chodziło już tylko o to, by mogła spędzić ostatnie dni w domowej atmosferze, między bliskimi. A ponieważ tak kiepsko się już czuła, okrucieństwem byłoby odmawianie jej ukochanych papierosów. Mimo tego, humor miała przewaznie beznadziejny i wciąż umiała innym zdrowo dokuczyć. A im bardziej się denerwowała, tym bardziej kaszlała. Jej kasłanie niosło się po kamienicy, jak huk ogromnej lawiny kamieni. Bywały noce, że nikt nie mógł oka zmrużyć – kaszel babki ucichał na moment a zaraz wracał ze zdwojoną siłą.

Cierpiała coraz bardziej. Rany na jej nogach powiększyły się tak bardzo, że gdzieniegdzie widoczne już były gołe kości łydek. Natomiast serce staruszki biło coraz słabiej.

   Pewnego dnia, gdy była sama w domu córki obudziła się nagle z jakiegoś męczącego, koszmarnego snu. Śniło jej się, że gołymi rękami usiłuje wyciągnąć z ognia jakiś zeszyt. Żar wprost palił jej ręce i twarz. A ona uparcie rozgarniała gołymi dłońmi czerwone węgielki…Obudził ją nieznośny ból, który był od wielu lat jej nieodłącznym towarzyszem. Środki przeciwbólowe właściwie już nie działały. Rozalia jęczała i przeklinała swój psi los. Ale nie było nikogo, kto by jej odpowiedział. Czas toczył się obojętnie i omijał ją swym zbawczym ukojeniem czy chociaż otępieniem. Umysł miała jasny i w szeroko otwartych oczach błyszczały łzy…

   Za oknem tętniło prawdziwe życie. Jakieś dzieciaki śmiały się i dokazywały. Barwne ptaki śpiewały i frunęły ku swoim ważnym sprawom. A ona tu leżała samotna, opuszczona, niepotrzebna nikomu…W tej chwili dotarło do niej, że już nic więcej ją w tym życiu nie czeka, że już nic nie zwojuje i czas jej dobiega końca.

   Córka poszła do sklepu by wystać w kolejce trochę jakiegoś mięsa na obiad. Pewnie nie będzie jej parę godzin. Syn daleko. Wnukom nie bardzo chciało się odwiedzać babkę. Była teraz starą, chorą, samotną kobietą, dla której nie liczyło się nic więcej prócz ulgi w cierpieniu.

   Siłą woli, ogromnym wysiłkiem zwiotczałych mięśni podniosła się z łóżka. Usiadła z jękiem i spojrzała na trzepoczącą w oknie firankę. Słońce świeciło radośnie i mówiło jej, że świat jest piękny, dobry, pełen życia i kolorów. Lecz ona była jak wrzód na ciele tego świata. Była żywym bólem, który czas było nareszcie przerwać.

   Wzięła swoją laskę i ciężko dysząc powstała ze swego łoża boleści. A potem powoli, raz po raz odpoczywając po drodze dowlokła się jakoś do okna i popatrzyła na ten rozświetlony promieniami, pogodny październik. Westchnęła głęboko. Zaciągnęła się zapachem kurzu, liści, wiatru …

   Czuła jakiś żal, że to tylko tyle. Czuła smutek i wstyd, że właściwie nic ważnego nie zrobiła i nikt nie będzie jej żałował. Popatrzyła w dół. Z wysokości drugiego piętra wszystko wydawało się malutkie i nieważne, jak dziecięce zabaweczki. Ostatnim wysileniem przysunęła sobie stołek i wspięła się na niego…

   Chwilę potem z dołu dał się słyszeć krzyk. Sąsiadka, która właśnie wynosiła śmieci pierwsza natknęła się na martwe ciało Rozalii…

   Po śmierci matki Walenty spoważniał bardzo. Stał się milczący i polubił przebywanie na osobności w drewutni, którą przerobił na stolarnię. Tam zajmowało go heblowanie drewna, wycinanie piłą desek i deseczek, zbijanie tego w zgrabną całość i ostateczne szlifowanie stołów, stołków, kołysek dziecięcych i krzeseł. Odnalazł w sobie pasję twórczego obcowania z drewnem, tę samą, która niegdyś pochłaniała jego ojca. A ponieważ miał do tego prawdziwy talent, to często udawało mu się coś ze swoich wyrobów sprzedać i w ten sposób wspomóc rodzinną kiesę. Trzymał też w drewutni, w specjalnym schowku butelkę gorzałki i gdy smutek mocno go za serce ścisnął albo niepokorne wspomnienia opanowały pociągał sobie parę łyków. Niewiele! Ot tak, żeby trochę w głowie zaszumiało i zagłuszyło dziwne tęsknoty i niedobre myśli…Zazwyczaj jednak był zupełnie trzeźwy i trzymał na wodzy swoje chętki i zdrożne myśli. Nie mógł pozwolić sobie na powrót do młodzieńczych wyskoków i na nieodpowiedzialne porywy serca. Zresztą rzadko kiedy był teraz sam.  Jędruś pomagał mu we wszystkim i nieraz obaj siedząc w stolarni od rana wracali do domu dopiero na obiad zakurzeni od drewnianych wiór, pachnący drewnem modrzewiowym i sosnowym. 

   W styczniu matka rudej Rozalki zachorowała na zapalenie płuc i po kilku dniach majaków wyzionęła ducha. Jadwiga dowiedziała się o tym od sąsiadki, lecz już wcześniej przeczuwała, iż dzieje się coś złego, bo Waluś wracał ostatnimi wieczory bardzo czemuś smutny i czymś wielce zaabsorbowany. Jadzia pierwszy raz wówczas odważyła się porozmawiać z mężem szczerze na ten bolesny i niewygodny dla siebie temat tamtej kobiety i jej dziecka.

- Słuchaj Waluś, trzeba coś z tym zrobić – powiedziała, gdy pewnego styczniowego wieczoru siedzieli sami w izbie kuchennej a Waluś ciężko wzdychając, ćmił kolejnego papierosa.

- Twoja Rozalka ma teraz czternaście lat, prawda? I nie został jej na tym świecie nikt poza Tobą? – zapytała, patrząc poważnie w oczy zmieszanego jej odezwaniem męża.

- Tak, Jadziu. Po prawdzie, to tylko matkę miała i jakoś teraz sama próbuje do wiosny w tej ich biednej chałupinie przetrwać – odrzekł Waluś, głośno przełykając ślinę i spoglądając z niepokojem w oczy żony.

- Pójdziesz tam do niej jutro z rana. Rzeczy jakieś pomożesz jej spakować i zabierzesz ją do nas – powiedziała stanowczym, zdecydowanym głosem Jadzia.

- Po co dziecko tam samo po próżnicy zimą będzie siedzieć? Niech tu zamieszka. Miejsca jest dosyć. Jedzenia dla niej starczy. A i do pracy się pewnie jakiej w obejściu nada – dodała jeszcze, dostrzegając pełen niedowierzania i wielkiej ulgi uśmiech, wykwitający na ustach Walentego. Nie było jej łatwo podjąć tę decyzję, bo wiedziała, że ta niczemu przecież niewinna Rozalka zawsze już będzie jej się kojarzyć ze zdradą męża. Jednak inaczej postąpić nie umiała i uważała, że dziewczynie należy się troska i ciepło rodzinne. A takiego na pewno jej u nich nie zbraknie!

Tak więc Rozalka przeniosła się do nich i szybko znalazła w rodzinie Walentego swoje miejsce. Była cicha, skromna, pracowita i nie narzucająca się z niczym. Szanowała Jadwigę i w niczym nigdy nie dała jej odczuć, że jest pierworodną Walusiową córką. A Jadwiga przyglądała się jej życzliwie i tylko czasami niewyraźnie się jej na duszy robiło, gdy widziała jak tamta śmieje się w taki sam, jak Waluś sposób, głowę przechylając na bok i mrużąc śliczne, piwne oczy…

   Tak minęła zima – wyjątkowo ciężka i długa. A na wiosnę Jadzia miała urodzić ich czwarte, bardzo przez oboje małżonków upragnione dziecko. Czuła, że będzie to chłopiec. Także miejscowa znachorka jej to przepowiedziała, ale i ostrzegła, by uważała na to dziecko, bo ciąża może być trudna. Jednak aż do wiosny nic złego się nie działo. Jadzia była pełna siły, wiary i pogody ducha. Cieszyła się spokojem w rodzinie, ustatkowaniem swego Walusia, zdrowiem trojga dzieci, zeszytami pełnymi coraz zgrabniejszych rysunków swej pierworodnej Zosi.

   Nadszedł kwiecień. Długo upragniona zieleń zaczęła ukazywać się nieśmiało w sadzie i na łąkach. Jadwiga zapragnęła wybrać się na spacer po modrzewiowym lesie. Chciała dojść aż nad rozlewisko potoku i przypatrzeć się kormoranom, które w ogromnej ponoć liczbie urzędowały tam od kilku dni, łowiąc ryby, gniazdując i opiekując się świeżo wyklutymi młodymi. Namówiła też na ten spacer dwunastoletnią Zosię, mówiąc, że kormorany to bardzo wdzięczne modele do rysowania.

I poszły tak obie, wziąwszy się za ręce, szczęśliwe i swobodne jak wolne od trosk przyjaciółki na wakacjach. Po drodze śpiewały sobie ulubione piosenki i śmiały się radośnie. Czasem musiały przekraczać jakieś grube kłody, padłych dawno temu, obrosłych mchem drzew. Czasem wspinały się w na wzgórze a potem schodziły w dolinkę. Aż wreszcie doszły w pobliże rozlewiska. Potok rozszerzał się tu w malownicze mokradło, obrośnięte kaczeńcami, niezapominajkami i miętą. 

   Jadwiga czuła się bardzo zmęczona tą wędrówką, oparła się więc o pień brzozy i ciężko oddychając odpoczywała. Zosia podbiegła do wielkich łopianów, porastających brzeg rozlewiska i rozgarnąwszy je podeszła do samej wody, wpatrując się w wyrastającą pośrodku wysepkę. Tam, na kikutach wyschniętych drzew i gałęzi siedziały nieruchomo sylwetki szlachetnie wyglądających, niezwykłych ptaków z dziobami, zagiętymi w dół i szyjami podobnymi do szyjki imbryka.

- Mamusiu, mamusiu! Niech mamusia tu podejdzie! Tam jest kilka takich dziwnych, czarnych ptaków. Czy to są właśnie kormorany? – zawołała podekscytowana tym widokiem Zosia, która jeszcze nigdy nie była nad tym rozlewiskiem i teraz stała oczarowana i zachwycona. Na dźwięk jej głosu ptaki zerwały się spłoszone i krążyły chwilę nad wodą, po czym znowu wylądowały na swojej ulubionej wysepce i przysiadły w równie wdzięcznych, co przed chwilą pozach, strosząc piórka, czyszcząc skrzydełka i wyginając się ku wiosennemu słońcu.

   Zosia wyjęła z kieszeni fartuszka swój zeszyt w twardej oprawie i ulubiony, miękki ołówek. A potem, wysuwając w skupieniu koniuszek języka, zmarszczyła czoło i rysowała kormorany i ich maleńką, zarośniętą miętą i trzcinami wyspę.

  Nagle usłyszała przejmujący jęk. Drgnęła gwałtownie. Zeszyt i ołówek wypadły jej z rąk. I nie zdążyła się po nie schylić, bo odwróciwszy się dostrzegła sylwetkę matki, osuwającą bezwładnie się na ziemię. Przerażona puściła się biegiem w jej stronę. Potknęła się na niewidocznej między łopianami grubej, zmurszałej gałęzi. Obiła sobie kolana. Zmoczyła w błocie spódnicę. Jednak jak tylko mogła najprędzej pozbierała się by dotrzeć do miejsca, gdzie upadła matka.

   Jadwiga leżała na ubiegłorocznych, mokrych liściach. Twarz wykrzywiał jej straszny ból. Była blada i oddychała z wielkim trudem.

- Córeńko! – wychrypiała ostatkiem sił – Zosieńko! Szybko biegnij po ojca. Z dzieckiem dzieje się coś złego…