Nie samym pięknem…

 

 

   Piękny był dzisiaj wschód słońca. Spektakularny, ale i trochę niepokojący, bo wbrew woli kojarzący się z łuną pożogi, z krwawym odblaskiem toczących się na świecie i wciąż nawarstwiających konfliktów. Jednak te niesamowite odcienie głębokiej czerwieni, swobodnie przenikające się z fioletem i złotem widoczne były tylko przez moment. Potem niebo bardzo szybko zszarzało, zachmurzyło się i powróciło do swej zwyczajnej, listopadowej, jakże kojącej odsłony. We mnie jednak pozostało wspomnienie tego poranka. Mam je też na kilku zdjęciach a patrząc na nie dzielę się z Wami moimi refleksjami…

   Nie samym pięknem człowiek żyje, nie samym dobrem, nie marzeniami, nie złudzeniami i pobożnymi życzeniami, nie wierszami, muzyką, literaturą, zachwytem i wyłącznie pozytywnymi wzruszeniami. Jednak gdyby nie to wszystko, jakżeby w ogóle żył? Jak zniósłby napór zła i ponurych wieści płynących zewsząd? Jak mógłby zapomnieć o nieuchronności śmierci? Jak dałby radę po prostu cieszyć się swoją codziennością, gdyby nie próbował odciąć się od strumyczków strachu, zgrozy i niedobrych przeczuć usiłujących wedrzeć się do serca najmniejszą chociażby szczelinką?

   Tak więc każdego dnia buduje sobie człowiek swoją tratwę ratunkową. Naprawia ją i łata bezustannie. Co mu gdzieś jakaś deska odpadnie, to przytwierdzi kolejną. Co go zdoła liznąć albo i zalać nagła fala bezwzględnego oceanu, to przemieści się w inny kąt tratwy, to przytrzyma się i skuli jeszcze mocniej by ustrzec się przez następną groźną falą. A potem przemoczony do nitki wpatruje się  w odległy horyzont, bo cokolwiek by się wokół niego i w nim nie działo, to gdzieś tam wciąż kryje się jakaś uparta siła, bo z tej oddali dociera do niego światło nadziei czy chociażby złudny blask wiecznotrwałych wspomnień…

   Człowiek nie jest bezbronny i nagi, choć często tak mu się zdaje. Wypracował sobie swoje sposoby na ucieczkę przez niechcianymi myślami, przed samym sobą. Każdy robi to po swojemu. Świadomie albo nieświadomie. Ale robi. By żyć. By dojść aż do końca przeznaczoną dla siebie drogą. Bywa, iż od natłoku lęków, od tego irytującego permanentnego straszenia wokół ratują go jego własne, codzienne problemy. Skwapliwie zatem odcina się od tego, co daleko. Z uwagą patrzy na to, co naprawdę jest jego życiem. Wszak bliższa koszula ciału…I od nowa podejmuje wyzwania, którym musi sprostać, ponieważ nikt inny tego za niego nie zrobi. Działa, jak tylko może, usiłuje mieć na coś wpływ, bo często go ma, choć zdarza mu się w to wątpić. Jednakże samemu sobie wydaje się tak słaby, tak nic nieznaczący. Ale musi przecież zająć się kimś bliskim i bardzo chorym. Musi choćby spod ziemi wyciągnąć jakieś grosze by zacząć spłacać długi. Musi nie ustawać w znalezieniu nowej pracy, choć w tak wielu miejscach usłyszał już odpowiedź odmowną. I musi też znieść znajomy ból a nawet przyzwyczaić się do niego i zaakceptować, bo próbował już wszystkiego i wie, że pewnych boleści niczym nie da się uśmierzyć…

   Czasem bywa jednak i tak, że w najmniej spodziewanym miejscu pojawia się nadzieja. Ukazuje się niby zardzewiała furtka pośród gąszczu kolczastych jeżyn albo dzikich róż. I wówczas czuje się podświadomie, iż można znaleźć dla siebie pocieszenie, źródło nadziei i mocy w poznawaniu przejmujących, cudzych historii. W zbliżeniu się do ogromu czyjejś krzywdy. W spojrzeniu w czarne czeluści czystego zła, z którym ktoś inny musiał się jakoś uporać, jakoś je przetrwać, choć nam wydają się one niemożliwe do przetrwania, do ocalenia chęci na kontynuowanie dalszego życia.  I myśli sobie człowiek, że skoro ten ktoś w tak okropnym położeniu dał sobie radę, skoro potworna rzeczywistość nie zdołała zgasić w nim ducha, to może i jemu się uda. Szuka więc w sobie podobieństw do uczuć tamtej, cierpiącej osoby. Znajduje ich wiele i przegląda się w nich jak w lustrze. I zagłębia się coraz namiętniej w czyjś los, niemal masochistycznie nurzając się w morzu cierpienia, ucząc się jednak przy tym jak umieć sobie z własnym losem, z własnym cierpieniem poradzić i w końcu wypłynąć na powierzchnię. Bolesna to nauka i wiele razy w trakcie jej poznawania przyjdzie człowiekowi oparzyć się albo zachłysnąć się goryczą, niechęcią, wstydem i beznadzieją. Wiele razy zdarzy się przerazić niekończącym się złem, które zdaje się tryumfować i coraz bardziej ranić. Jednak okazuje się, iż takie dosadnie bolesne lekcje, takie przerażające wejścia w pełne płomieni zwierciadła prawdy bywają niekiedy jedyną możliwością wyjścia z matni, odnalezienia upragnionego ratunku i doczekania kolejnego wschodu słońca.

   Piszę o tym tuż po lekturze bardzo dobrze napisanej, wstrząsającej powieści autorstwa Anny Ellory pt. „Króliki z Ravensbruck”.  Akcja książki toczy się w dwóch wymiarach. Jednym z nich jest współczesność i główna bohaterka Miriam opiekująca się swym umierającym ojcem. Drugim są czasy drugiej wojny światowej  i pochodzące z tamtego okresu listy Friedy, więźniarki obozu koncentracyjnego w Ravensbruck. Miriam pogubiona wewnętrznie, przeraźliwie samotna i poraniona po trudnym do zerwania związku z psychopatycznym mężem, z zapartym tchem wczytuje się w owe listy. Zagłębia się w  bolesne zwierzenia młodej kobiety wrzuconej nagle w same czeluści piekieł obozowej rzeczywistości. A czytając opowieść tamtej, coraz więcej dowiaduje się o samej sobie, zaczyna rozumieć w jakim miejscu sama tkwi i co powinna zrobić by wreszcie próbować się wyrwać z własnej, zawłaszczającej ją otchłani.

   Jestem pełna podziwu dla autorki książki za umiejętność opisania ogromu trudnych emocji miotających obiema głównymi bohaterkami. A mój podziw jest tym większy, gdy zdam sobie sprawę, iż Anna Ellory jest literacką debiutantką. Do czasu publikacji „Królików z Ravensbruck” pracowała jako pielęgniarka w jednym ze szpitali w Wielkiej Brytanii. I domyślam się, że właśnie tam dowiedziała się tak wiele o nieskończenie wielu rodzajach cierpienia ludzkiego i o podejściu do niego pacjentów, z którymi miała do czynienia. Ale nie udałoby się jej pewnie tak prawdziwie i przejmująco przedstawić tej historii, gdyby sama nie nosiła w sobie jakiegoś ziarenka cierpienia. Ziarenka, które pozwoliło jej na wczucie się w przeżycia Miriam i Friedy, na umiejętność dotarcia do serc wrażliwych czytelników. „Króliki z Ravensbruck” nie są jedną z wielu podobnych do siebie opowieści o zgrozie obozów zagłady. To pełna psychologicznych tropów i aluzji wędrówka po meandrach kobiecej duszy. Duszy, która w każdych czasach, w każdym położeniu mimo wszystko ma szanse na zwycięstwo w walce z gnębiącymi ją demonami i która swoim przykładem, swoją odwagą i chęcią przetrwania pomóc może następnym, zagubionym we własnym labiryncie cierpienia duszom.

   Nie tylko pięknem człowiek żyje, ale cudownie jest, gdy to piękno ukazuje się oczom, które zwątpiły już w jego istnienie. Piękno, które jest ponad wszystko, co złe i chore. Piękno, które z niczym złym się nie kojarzy. Piękno, które trwa i trwać powinno w każdych czasach…

 

*Anna Ellory, „Króliki z Ravensbruck”, wyd. Prószyński i S-ka”, Warszawa 2020, 446 s.