Scenki z życia Henryczka - cz.2. "Za chlebem"

   Henryk nie lubi opowiadać o swoim dzieciństwie. Mówi, że to dla niego najgorszy okres w życiu. Po 1948 roku zaczęły się masowe wywózki Polaków na Syberię. Na ludzi padł blady strach. Nikt nie był pewny dnia ani godziny. Ojciec robił, co mógł by uchronić przed wywiezieniem swą rodzinę. Jeździł do urzędów, wciskał prezenty, pił z kim należało i we wszystkim potakiwał tym pyzatym, chamskim kierownikom kołchozu albo naczelnikom obwodu… 

   Bieda coraz gorsza była i nieustanny głód, który doprowadzał do tego, iż ludzie patrzyli na siebie wilkiem. Starcy umierali. Dzieciaki płakały i błagały o cokolwiek do zjedzenia a bezradne matki zagryzały tylko usta i gotowały jakieś cienkie polewki na obierkach ziemniaków albo na pokrzywach... Sąsiedzi i znajomi żyli z dnia na dzień. Wszyscy poniżeni, stłamszeni przez system, wyzuci z honoru i subtelnych marzeń...Bo przecież jedynym marzeniem było poczucie bezpieczeństwa i jedzenie! Mała, codzienna kromka chleba z masłem!

- Kiedyś, jako nastoletni chłopak wyszedłem na pole. Nade mną niebo było niebieściutkie, spokojne i wszechwładne. A mnie tak mocno głód trzewia ściskał, że żułem koniczynę i szczaw a od tego brzuch tylko bolał. I ukląkłem na tym polu. Dłonie jak do modlitwy złożyłem. Oczy wzniosłem do góry i łkając, zawołałem:

- Boże, Boże jedyny! Spraw by nadeszły kiedyś takie dobre czasy bym mógł codziennie kromkę chleba zjeść. Niczego więcej nie chcę! Tylko tego! Błagam! Spraw to, Boże mój kochany! – głos Henryka drżał. Słyszałam w nim ogrom ówczesnej młodzieńczej nadziei i rozpaczy. Tamtą straszliwą bezradność. A potem zamilkł i tylko jego przyspieszony oddech świadczył o tym, że nie może się otrząsnąć z niewesołych wspomnień. A mnie serce się ścisnęło, bo nagle zrozumiałam dlaczego w domu Henryka zawsze musi być zapas chleba. I nigdy ani jeden kawałek, ani jeden okruch się nie marnuje.

 -Przecież nawet mocno czerstwy chleb można rozmoczyć w mleku i zjeść ze smakiem – przekonuje czasem rodzinę, obserwującą z jakim namaszczeniem  szykuje sobie kolejne skromne śniadanie, podczas gdy w lodówce leżą wędliny i kilka gatunków serów.

- Ach, po co akurat do tamtych koszmarnych czasów wracać, gdy potem było o wiele ciekawiej i weselej…? – chrząknął wreszcie, przerywając tę pełną nabrzmiałych uczuć ciszę.

   Pytam więc, czy poza tymi smutnymi wspomnieniami ma też jakieś pogodne? Czy są takie chwile, które wywołują jego uśmiech.Czy na służbie lepiej mu było, niż w domu?

Zamyśla się, wzdycha…

 - Wiesz Olu, tam na tej służbie to byłem ponad dwa lata. Tęskniłem za bliskimi, ale do domu wracałem tylko na święta a z tamtą rodziną zżyłem się, jak z własną… - wzrusza się i znowu milknie.

- Jak tam u nich było? Co takie małe dziecko mogło w ogóle robić? – zadaję pytanie, bo mimo wszystko chciałabym się dowiedzieć czegoś więcej o tamtych czasach.
- Gospodyni czasem gotowała nam zacierki na mleku albo ziemniaki słoniną omaszczone...Pamiętam, siadaliśmy gromadnie wokół stołu. Każdy ze swoją łyżką w dłoni. I patrzyliśmy jak zaczarowani na wielką, parującą miskę strawy, którą ta dobra kobieta stawiała przed nami. Rzucaliśmy się wszyscy do jedzenia. Nikt nic nie mówił, bo szkoda czasu było na rozmowy. Jedliśmy na wyścigi ze wspólnej misy, tylko łyżki dzwoniły...Nawet przytyłem tam trochę! Mamusia nazachwycać się nie mogła moimi pełnymi policzkami, kiedy mnie na święta w domu powitała... - Henryk zwierza się z tym charakterystycznym, kresowym zaśpiewem w głosie i uśmiecha z rozczuleniem. Chyba znowu w tej chwili jest tamtym małym, sytym i szczęśliwym Henryczkiem!

- A co tam na służbie robiłem? Zimą przeważnie zajmowałem się najmłodszymi dzieciakami gospodarzy. Bawiłem brzdące a starszym w lekcjach pomagałem. Zwłaszcza w matematyce, bo zawsze dobrze mi szło liczenie. Zwierzęta gospodarskie też ja często karmiłem. Najbardziej lubiłem do świnek chodzić. Głaskać te ich śmieszne ryjki. Słomkami łaskotać...

- Przez ciepłe miesiące pasałem bydło, pomagałem na polu albo przy układaniu drzewa na opał. A raz, gdy gospodarz zostawił siekierę wbitą w pieniek i pijany poszedł spać, to ja kupę drzewa sam porąbałem. Bo okazało się, że chociaż mały byłem i szczuplusieńki, to bardzo silny. I potrafiłem udźwignąć takie kloce, jakim starsi ode mnie chłopcy nie dawali rady. W bójkach też byłem niezły, ale nie ma czym się chwalić…

- Mieszkała tam w sąsiedztwie pewna bardzo ładna dziewczynka. I to ją pamiętam z tamtych czasów najwyraźniej.

- Miała cudownie czarne włosy i ciemne jak smoła oczy. I tak ślicznie się uśmiechała, że wzroku od niej oderwać nie można było – głos mężczyzny stał się tkliwy, miękki i drżący. Czułam, że znowu przeżywa mocno tamte chwile.

- Chodziliśmy razem do lasu na grzyby. I ja wkładałem do jej koszyka wszystko, co nazbierałem. A potem ona dla mnie wybierała najładniejsze prawdziwki, żeby się moja gospodyni nie gniewała…

- Marysia jej było na imię. Czasem rozpuszczała swój długi warkocz i wplatała kwiatki we włosy. Wiedziała, że mi się podoba. Śpiewała dla mnie takie cudne piosenki, których ją babunia nauczyła. Nie te rosyjskie, wszechobecnie natrętne, ale delikatne, melodyjne, stare polskie pieśni…A jak biegła do domu i który kwiatek jej wypadł, to ja go zbierałem i do kieszeni ukradkiem wkładałem. I gdy już wszyscy spali trzymałem go mocno do nosa przyciskając i marząc, że się kiedyś z tą Marysią ożenię! – Henryk poważnieje nagle i znów przerywa opowieść.

- I co się stało potem z tą dziewczynką? – nie odpuszczam, choć wiem, że pewnie zaraz dowiem się czegoś smutnego.

- Gdzieś tak na początku lat pięćdziesiątych Marysia wraz ze swymi bliskimi zniknęła nagle. Pewnej nocy cała jej dziesięcioosobowa rodzina przepadła po prostu jak kamień. Została po nich pusta chata. I moje suche kwiatki, które trzymałem potem długo w książeczce do nabożeństwa. Nigdy więcej już Marysi nie spotkałem. Zresztą nie szukałem jej nawet. Tyle innych rzeczy się działo…

- W jakiś czas potem rodzice zaczęli starać się o zgodę na wyjazd do Polski.

 -Wiesz, mnóstwo repatriantów wówczas wracało. My nie mogliśmy wtedy wyjechać…

 -Kiedy już wszystkie, potrzebne dokumenty były w urzędzie repatriacyjnym złożone okazało się, że mama znowu jest w ciąży. Zaledwie w miesiąc po przyjściu na świat mojej najmłodszej siostrzyczki dostaliśmy pozwolenie na wyjazd. Ale to była bardzo mroźna zima. Siostrzyczka była maleńka i chorowita, więc trzeba było odłożyć podróż.

- Wyjechaliśmy w ostatniej turze repatriacji w 1956 czy może siódmym roku…Nie umiem sobie teraz przypomnieć dokładnej daty.

- O wyjeździe dowiedziałem się z listu rodziców, który wysłali do mnie do Karelska, gdzie pracowałem jako elektromonter tuż obok granicy z Finlandią.

  ...Tkwiłem akurat z dziesięć metrów ponad ziemią, mocując do drewnianego słupa druty i operując wielkimi obcęgami, gdy usłyszałem głos brata, który pracował tam razem ze mną, ale akurat tego dnia został w baraku, bo na coś tam niedomagał. Wokół nas była niezmierzona, biała przestrzeń śniegów, zamarzniętych, ogromnych jezior i wystających gdzieniegdzie spomiędzy pofalowanych zasp srebrzystych, pokrytych szronem i lodem, porostów. Widziałem to wszystko z góry i chociaż już ponad dwa lata pracowałem w tamtych stronach, wciąż nie mogłem się tym surowym pięknem nazachwycać.

- Heniu! Heniu – wołał z dołu brat dziwnie podnieconym głosem.

- Złaź szybko, to coś ci powiem!

- Gadaj teraz Grzesiek!-  odkrzyknąłem zirytowany! - Widzisz przecież, że mam robotę!

- A rzućże już w diabły tę całą robotę! To teraz nieważne! – wołał tamten, stojąc na mrozie bez czapki i wymachując szaleńczo jakimś kawałkiem papieru.

   Zlazłem więc niechętnie, mrucząc jakieś niezbyt cenzuralne wyrazy pod adresem zwariowanego, starszego brata. Tamten porwał mnie w objęcia. Wycałował serdecznie a potem obwieścił.

- Gomułce udało się nareszcie załatwić u władz radzieckich zgodę na wysiedlenie Polaków z naszych stron!

- Wyjeżdżamy stąd chłopie! Heniuś! Nareszcie wyjeżdżamy do Polski! – ryknął mi wprost do ucha a potem odtańczyliśmy na tym karelskim śniegu niedźwiedzi taniec radości…