Akwizytorka

    Irena była matką samotnie wychowującą synka. Mąż odszedł od niej kilka lat temu i zupełnie nie pomagał ani w wychowywaniu dziecka ani w jego utrzymaniu. Wszystko spadło na jej barki. Imała się różnych zajęć, byleby tylko starczyło im na życie. Roznosiła ulotki, sprzątała biura i supermarkety, była stróżem na budowie, skręcała w domu długopisy, sprzedawała węgierskie sweterki na targu. Wszystko to jednak przynosiło niewielki dochód a na dodatek nigdzie nie chciano zatrudnić jej na stałe. Wciąż jakieś umowy o dzieło, umowy zlecenia, praca na czarno. Dlatego każdy dzień zaczynała od wertowania ogłoszeń z ofertami pracy zamieszczonymi w jej ulubionej gazecie codziennej. Wybór był doprawdy ogromny!

    Można było zostać hostessą, tancerką go go, przedstawicielem handlowym (o ile się miało samochód, rzecz jasna), asystentką w firmie (o ile miało się odpowiednią aparycję i znało kilka języków obcych). A Irena miała lat trzydzieści parę, raczej przeciętny wygląd, ukończone wiele lat temu studium administracyjne oraz nikłą znajomość języka rosyjskiego i niemieckiego. Na dodatek prawie wszędzie, na każdej rozmowie kwalifikacyjnej, po nieśmiertelnym pytaniu o jej mobilność, zaangażowanie w pracę i dostępność czasową padała jej zwykła w takich razach odpowiedź, że po pierwsze to posiada wprawdzie prawo jazdy, ale dawno już nie jeździła, i prawdę mówiąc, boi się prowadzić auto a po drugie ma małego, chorowitego synka i nie może go zostawiać samego na dłużej bez opieki. Niekiedy wykorzystywała do pomocy sąsiadki, czasami zostawała u niej na kilka dni matka, która przyjeżdżała z odległego o 200 km miasteczka, ale na co dzień musiała sama zadbać o swojego Jasia.

    I jak było do przewidzenia taka szczera do bólu i nie owijająca niczego w bawełnę odpowiedź zniechęcała z miejsca wszystkich ewentualnych pracodawców a Irena odchodziła z kwitkiem. Nieszczęsna ofiara własnej szczerości i niezaradności życiowej. A dlaczego nie szukała pracy w swoim zawodzie? Owszem, szukała, ale nie miała żadnych znajomości, a przy tym często odbierana już była jako osoba wiekowa a w jej specjalności prym wiedli młodzi, przebojowi ludzie, nie ograniczeni rodziną, czasem i przytłumioną przez szarą, stresującą codzienność osobowością.

    Jak bardzo się ucieszyła, gdy pewnego dnia znalazła w prasie ogłoszenie o pracy w firmie, zajmującej się dystrybucją kosmetyków i perfum! Nie wymagali tam prawa jazdy, nie pytali o stan rodzinny ani o dotychczasowe doświadczenie zawodowe. Potrzebowali kogoś, kto ma silne nogi, dużo samozaparcia i umie ładnie oraz przekonywająco mówić. O dziwo, szefowi firmy spodobała się delikatna, sympatyczna i nieśmiało uśmiechnięta Irena. Zauważył, że wysławia się w bardzo poprawny sposób, że ma dobrą dykcję a w oczach błysk energii i chęci podejmowania nowych wyzwań. A więc dał jej tę pracę i polecił stawić się nazajutrz o siódmej rano w siedzibie firmy.

    Każdy dzień zaczynał się w owej firmie od zbiorowego treningu, przypominającego chóralną modlitwę, czy też hipnotyczną mantrę zwykłych pracowników, menadżerów i szefów. Wszyscy gromadzili się w dużej sali, mieszczącej się w piwnicy budynku i tam, po wysłuchaniu płomiennych, zachęcających do jak największego zaangażowania w pracę słów szefa musieli powtarzać raz po raz zdania, mające ich pozytywnie zaprogramować na cały pracowity dzionek. Do tej pory Irena widywała takie obrazki tylko w telewizji na filmach amerykańskich czy też japońskich. Teraz zaś sama miała w tym uczestniczyć, zaangażować się i uwierzyć w każde słowo natchnionego menadżera. Robiła to samo, co inni. Powtarzała entuzjastycznie głośno wszystkie magiczne wyrazy. Klaskała w dłonie, kiedy trzeba było to robić. Śmiała się i ściskała serdecznie stojących obok niej współpracowników, ale wewnątrz rodziło się w niej ogromne niedowierzanie, bunt a nawet pusty śmiech, będący odpowiedzią na tę jakże absurdalną sytuację. Zerkała uważnie na innych, chcąc znaleźć w nich jakąś rezerwę czy chociaż przebłyski ironicznego spojrzenia. Ale nie! Wszyscy, jak jeden mąż powtarzali słowa firmowej mantry i zapatrzeni z uwielbieniem, wręcz z zachwytem w twarze szefa i menadżerów z niekłamanym entuzjazmem i wiarą dawali się tak zaprogramowywać na kolejny, pełen wytężonej pracy dzionek. 

- No cóż!  - myślała – To mój pierwszy dzień w tej pracy. Nie powinnam się do niczego zniechęcać ani doszukiwać dziury w całym. Ja na pewno zachowam zdrowy rozsądek oraz właściwe podejście do tej działalności. A w końcu, pal sześć z tymi codziennymi, natchnionymi treningami! Jakoś to zniosę! Byleby udało mi się cokolwiek sprzedać! Bylebym zarobiła uczciwie jakieś pieniądze! W końcu po to właśnie tu przyszłam a nie po to, by oceniać czy naśmiewać się z tych ludzi.

    Po szkoleniu każdy dostawał przydzieloną mu osobiście przez szefa porcję kosmetyków i perfum do sprzedaży. Irena wzięła z domu dużą, pakowną torbę płócienną z usztywnionym dnem i ledwo co zdołała w niej teraz umieścić wszystkie te pachnące pudełeczka, flakoniki i puzderka. Nie miała żadnych wątpliwości, co do jakości tych produktów. Były to zwykłe podróbki znanych, światowych marek. Jednakże ich cena była śmiesznie niska, więc tliła się w niej nadzieja, iż dużo kobiet połasi się na tak tanie zakupy.

    Po wyjściu od szefa menadżerka przydzieliła jej teren na dzisiejszą sprzedaż. Było to sąsiednie miasteczko, pełne biur, firm, przedsiębiorstw i hoteli robotniczych. I to właśnie na ulicach owego miasteczka Irena miała oferować taszczone przez siebie kosmetyki. W to samo miejsce wysyłano jeszcze jedną pracownicę firmy akwizytorskiej. Doświadczoną, bo posiadającą ponad dwuletnie doświadczenie w tej branży, akwizytorkę Jagnę. Wsiadły więc w ten sam autobus i pojechały.

    Jagna była na oko pięćdziesięcioletnią, szczupłą, lecz pełną werwy i siły osobą. Chcąc podzielić się z młodszą koleżanką doświadczeniem oraz pomóc jej na początku opowiadała, w jaki sposób zagaja rozmowę z ewentualnymi klientami, jak zachwala swe produkty, jakie ma sztuczki na opornych delikwentów.

Irena słuchała tego wszystkiego z przerażeniem i lekkim niesmakiem.

- Jak to? – dziwiła się w duchu – Ludzie tak po prostu dają sobie wcisnąć taki kit? I kupują to badziewie bez żadnych atestów i gwarancji jakości?

   No cóż, były to lata, gdy sprzedaż obwoźna w Polsce kwitła. Świetnie także prosperowały kramiki i kioski na targach. Nawet wystawianie ciuchów na łóżkach czy kartonach opłacało się, bo ludzie spragnieni byli tanich, kolorowych rzeczy kojarzących im się z barwnym światem zachodu.

- A czy możesz mi powiedzieć, ile dajesz radę sprzedać tego w ciągu dnia? I ile na tym zarabiasz? – zapytała Irena, patrząc na Jagnę z mieszaniną niedowierzania i  czegoś w rodzaju podziwu.

- Czasem udaje mi się wyciągnąć stówę albo i dwie dziennie! A jak złapię jakiegoś gościa, który szuka właśnie pomysłu na prezent dla swojej żonki, to zdarza mi się dobić i do trzech stów! – odrzekła z przechwałką w głosie Jagna i dodała jeszcze:

- Najlepiej opłaca się sprzedaż perfum. Musisz psiknąć sobie czy klientowi na nadgarstek odrobinę i wznosić oczy do nieba, wołając jak bardzo jest to podobne do Chanel numer pięć, albo do Masumi! Oni zazwyczaj nie mają pojęcia, jak pachną prawdziwe perfumy i sama ich nazwa działa na gości elektryzująco. A jak jeszcze powiesz, jak niską mają cenę za tak wyśmienitą jakość i dodasz, że używasz ich już od lat, odkąd mąż kupił je dla Ciebie na urodziny, to klient jest już Twój!

- Myślisz, że mam szansę coś sprzedać? Myślisz, że się nadaję do tej roboty? – zapytała teraz Irena spoglądając na starszą koleżankę z szacunkiem i nadzieją.

- No pewnie! Tylko musisz uwierzyć w siebie, w to, co mówisz i w produkt, który zachwalasz. Jesteś tu nowa, a więc masz prawo mieć jeszcze jakieś wątpliwości. Zobaczysz, że po kilku naszych porannych treningach wstąpi w Ciebie nowy duch i sprzedaż pójdzie Ci jak po maśle! – zakrzyknęła z ogromną pewnością w głosie Jagna, nie bacząc na zerkających na nich zewsząd współpasażerów autobusu.

    Zresztą zbliżał się już czas ich wysiadania, a więc nie przejmowały się niczyją opinią. Doszły razem na rynek i tu Jagna dała Irenie ostatnią radę a właściwie przykazanie:

- Ty pójdziesz na lewo a ja na prawo! Nie możemy sobie wchodzić w drogę, żeby nie zniechęcać klientów i nie odbierać sobie nawzajem zarobku. Po Twojej stronie jest pełno małych sklepików, biur, knajp i kafejek. Dużo ludzi się tam kręci w ciągu dnia. Powinnaś zrobić niezły biznes! No, komu w drogę, temu czas! Spotkamy się na przystanku autobusowym o osiemnastej. OK.?

- OK.! – odpowiedziała z udawaną pewnością Irena i poszła we wskazanym przez Jagnę kierunku.

Najgorzej jej było zacząć. – Jak tu odezwać się ni z gruszki, ni z pietruszki do obcej osoby na ulicy? Jak zagaić? Jak zaczepić? – myślała gorączkowo, mijając zaaferowanych swoimi sprawami przechodniów.

    Wreszcie przemogła się jakoś i podeszła do szpakowatego mężczyzny, który wyszedł właśnie z księgarni, niosąc w ręku album o ptakach.

- Dzień dobry! Nazywam się Irena Kowalska, jestem przedstawicielem handlowym firmy „Stokrotka” i mam panu do zaoferowania wspaniałe perfumy i kosmetyki dla pańskiej żony – powiedziała jednym tchem, stając grzecznie przy owym panu. Ten popatrzył na nią z niejakim zdziwieniem i nagle uśmiechnął się z przekąsem.

- A skąd pani wie, że mam żonę? – zapytał i obrzucił ją drwiącym spojrzeniem.

- Oczywiście, że nie wiem tego – odrzekła spokojnie lecz uszy i policzki wprost ją parzyły – Domyślam się jednak, że mężczyzna, który interesuje się ptakami a więc ma wrażliwą i piękną duszę, nie może być zupełnie samotny. Na pewno zdążył pan już zainteresować sobą niejedną damę! – Boże! Co za bzdury ja wygaduję? Skąd mi się wzięły takie idiotyczne teksty – zgromiła samą siebie w duchu i już miała ochotę, by przeprosić tego faceta i odejść z kwitkiem, gdy ten nagle odezwał się wesoło, bez uprzedniego szyderstwa.

- No, no! Ciekawie pani rozpoczyna rozmowę. Umie pani ująć mężczyznę!  No więc niechże mi pani pokaże, co tam ma pani w tej torbie ciekawego. Moja żona na pewno ucieszy się z nieoczekiwanego prezenciku – powiedział, spoglądając na nią z nieoczekiwaną sympatią.

Wówczas Irena, nie dowierzając w swoje szczęście, otworzyła torbę i wyjęła stamtąd flakonik perfum. Jedne z tych nielicznych perfum, których zapach nie wywoływał w niej mdłości lecz kojarzył się mile z wonią frezji.

- Proszę bardzo! Oto perfumy, które mnie samej podobają się najbardziej. Mam jeszcze wodę toaletową, dezodorant i mydełko z tej samej serii, ale nie wiem czy byłby pan zainteresowany…?

- Czemu nie? – odrzekł mężczyzna – Od tak miłej, kulturalnej osoby kupię z przyjemnością coś jeszcze! Niechże pani nie będzie tak skromna i pokaże mi więcej rzeczy! – dodał zachęcająco

    Ten pierwszy klient kupił od Ireny aż dziesięć różnych produktów! Jej torba dzięki temu zrobiła się o wiele lżejsza, portfel cięższy a dusza świeżo upieczonej akwizytorki tak lekka, jakby fruwała w obłokach!

Wzmocniona tym nieoczekiwanym sukcesem miała teraz odwagę zaczepiać innych przechodniów, a gdy z nimi nie udawało się ubić targu zaglądała do sklepików i kafejek i tam zagadywała do sympatycznie wyglądających osób.

    O godzinie osiemnastej zmęczona, ale pełna euforii spotkała się na przystanku autobusowym z Jagną, która sprzedała wszystko, co miała ze sobą i teraz patrzyła z ciekawością na minę Ireny.

- No i jak Ci poszło pierwszego dnia? – zapytała

- Nadzwyczaj dobrze! – zawołała Irena – Udało mi się sprzedać pięć flakoników perfum, dziesięć mydełek, dwa dezodoranty, trzy wody toaletowe i cztery kremy!

- Och, no to jak na pierwszy raz pełen sukces! – uśmiechnęła się Jagna z zadowoleniem – Zobaczysz, po miesiącu będziesz wracała do firmy z pustą torbą. Tak, jak ja dzisiaj!

W firmie pogratulowano Irenie sukcesu a szef aż zacierał ręce, że przybył mu tak wydajny pracownik. Trzeba było się jeszcze ze wszystkiego rozliczyć, zdać towar oraz odebrać swoją prowizję za dzisiejszy, pracowity dzień. A jak na skromne wymagania Ireny było tego nie mało, bo aż sześćdziesiąt złotych!

    Każdy następny dzień w "Stokrotce" zaczynał i kończył się magicznym szkoleniem. Jednak Irena w dalszym ciągu nie podzielała szalonego, egzaltowanego wręcz entuzjazmu swych współpracowników. Patrzyła na nich, jakby pochodzili z obcej planety. Wszyscy tak mocno zaangażowani. Wszyscy ślepo wierzący w jakość towaru i swój sukces. Nie mogła się doczekać końca tych wspólnych modlitw i wyznań wiary, aby pójść wreszcie do pracy i coś zarobić.

    Niestety, nie udawało się jej już powtórzyć sukcesu z pierwszego dnia. I chociaż dreptała uparcie po okolicznych miastach i miasteczkach, przemierzając dziennie czasami po kilkanaście kilometrów, to udawało jej się sprzedać zaledwie kilka pudełek kosmetyków. Torba ciążyła jej, jak gdyby wypchana była cegłami. Zapach sprzedawanych perfum wżarł się w jej nozdrza i skórę aż dostała alergicznego kataru, w gardle ją drapało a oczy łzawiły.

    Szła jednak uparcie przed siebie od przechodnia do przechodnia, od biura do biura, od akademika do hotelu i miłym, serdecznym głosem w sympatyczny i nie nachalny  sposób usiłowała zachwalać swój towar.

    Minął miesiąc. Zmęczona codziennym chodzeniem Irena bez entuzjazmu stawiała się co ranka do swej firmy akwizycyjnej. Na dodatek jej matka nieodwołalnie musiała już wrócić do swojego miasteczka, bo ojciec źle się poczuł a życzliwa sąsiadka, która do tej pory często opiekowała się Jasiem dostała pracę i sama teraz potrzebowała pomocy w opiece nad jej dwojgiem rozbrykanych dzieciaków.

    Jasiek coraz gorzej znosił jej ciągłą nieobecność w domu. Płakał rano, kiedy żegnała się z nim. A wieczorem witał ją obrażoną, zaciętą miną. A kiedy dopadła go ciężka angina Irena już nieodwołalnie musiała przerwać pracę i zająć się synkiem.

    Po dwóch tygodniach, gdy wydobrzał na tyle, że znów mogła wrócić do pracy straciła już zupełnie ochotę na to. Poszła tam z ociąganiem i w trakcie porannego treningu coś w niej nieodwołalnie pękło. Popatrzyła na otaczających ją, zahipnotyzowanych ideą firmy ludzi. Wsłuchała się w samą siebie i postanowiła, że rzuca tę robotę. Marna z niej była akwizytorka i nie pasowała do tego natchnionego towarzystwa.

    Może po tym doświadczeniu będzie miała w sobie jednak więcej odwagi i siły we własne możliwości i nareszcie znajdzie jakąś ciekawą, normalną pracę?

    I tak się stało. Kilka miesięcy potem Irenie udało się dostać zatrudnienie w urzędzie miejskim. W zdobyciu posady pomogła jej koleżanka z podstawówki tamże zatrudniona i gdyby nie znajomość z nią nikt nie dałby Irenie tam szansy na zdobycie etatu.

    Tak czy siak liczyło się, że nareszcie ma dobrą, bliską jej kwalifikacjom pracę biurową. Miała tam spokój, ciepło, zarobki nie najwyższe, ale przynajmniej pewne. Doceniano ją w urzędzie, jako rzetelnego, uczciwego pracownika i dawano nawet szanse na szybki awans.

    Pewnego dnia, wracając po pracy do domu Irena zauważyła na ulicy Jagnę. Odruchowo stanęła za słupem ogłoszeniowym, nie chcąc wchodzić dawnej koleżance w oczy i przez chwilę obserwowała jak tamta rozgląda się wokół czujnym wzrokiem pewnego siebie łowcy. Och, właśnie zbliżał się dający jakieś szanse powodzenia potencjalny klient.  Irenie, nie wiadomo dlaczego, zrobiło się wówczas jakoś wstyd i niewyraźnie na duszy. Odwróciła się i okrężną drogą wróciła do domu, do Jasia…